Klimaathypocriet? Laat het je niet aanpraten

Vanochtend vroeg op pad gegaan naar de Klimaattop in Egypte als onderdeel van de Nederlandse parlementaire delegatie. Twee weken terug was ik ook op Schiphol om bij de demo te pleiten voor een kleinere luchtvaart. Nu ben ik er weer om zelf in het vliegtuig te stappen.  En het is wachten op de Twitteraars die boos mij van hypocriet gedrag gaan betichten. Dus alsvast dit:

Iedereen die zich inzet voor ambitieuzer klimaatbeleid krijgt er mee te maken. Je persoonlijke keuzes -wel/niet vlees eten, vliegen, auto rijden, kleding kopen- worden onder het vergrootglas gelegd. Je bent hypocriet als je zelf nog dingen doet die slecht zijn voor het klimaat en ondertussen wel je inzet om klimaatverandering tegen te gaan.

Bullshit wat mij betreft. Ik zal nooit zeggen dat niemand meer mag vliegen. Of auto rijden. Of een nieuw kledingstuk mag kopen. Ik zet me -samen met heel veel mensen in de klimaatbeweging- iedere dag keihard in voor een wereld waarin de luchtvaart zich houdt aan de klimaatafspraken die we met elkaar in Parijs hebben gemaakt. Waarin je overal in Europa met de trein kan komen. Waarin we goed en betaalbaar openbaar vervoer hebben voor iedereen. Waarin electrische auto’s de enige zijn die je ziet rijden. Waarin de kleding die je koopt in de winkel niet met uitbuiting en vervuiling is gemaakt. Een wereld waarin leven binnen de grenzen van de planeet en in harmonie met de natuur het uitgangspunt is en niet de uitbuiting en plunder die we nu accepteren. De grenzen van de planeet als harde norm, die bewaakt wordt door de overheid. En waarin het leven binnen die grenzen ook betaalbaar is voor iedereen en niet alleen voor de happy few.  

Daarmee zeg ik niet dat als je je inzet voor systeemverandering, je geen enkele eigen verantwoordelijkheid hebt over de consumentenkeuzes die je maakt. Mijn vlucht van vandaag is de eerste in 4.5 jaar. (Overigens geen privejet mochten mensen dat denken. Die moeten we zo snel mogelijk aan banden leggen. Als Kamerleden vliegen we gewoon met een zonvlucht mee.). Minder vliegen, dierlijke producten consumeren, autorijden, kleding kopen: het zijn allemaal stappen die je kan zetten en waar ik ook voor kies om ze te zetten. Ik vind ook dat je een stuk geloofwaardiger je boodschap brengt als die in lijn is met je eigen keuzes. 

Maar we moeten niet naïef zijn. Klimaatactivisten of groene politici wegzetten omdat ze een keer vliegen of vlees eten is een strategie om vooral de aandacht af te leiden. Iedereen die ons aanspreekt op die rol als consument die doet dat met een reden. Een strategie. Omdat het dan opeens onze schuld en verantwoordelijkheid is dat er nog steeds zestig keer per dag een vlucht naar Londen is. Of er shirtjes van 5 euro bij de Primark liggen etc etc. Er is immers een vraag en de markt -zonder enige moraal- levert slechts het aanbod.

Maar die markt is natuurlijk helemaal niet neutraal. De markt beschermt gevestigde belangen die alles op alles zetten om nog zolang mogelijk het fossiele, uitbuitende systeem waar we inzitten gaande te houden. De reclame en lobbydbudgetten van de fossiele industrie zijn dan ook gigantisch. Alles om maar producten en diensten die haaks staan op wat nodig is voor de 1.5 graden te blijven aanbieden. En daar heel flink op te cashen. En zo worden de aandeelhouders van Shell en co rijker, en krijgen wij aangepraat dat de klimaatcrisis onze schuld is als we een keer op vakantie gaan. 

Laat het je niet aanpraten. Onze rol als burger is zo onwaarschijnlijk veel belangrijker dan onze rol als consument. Stel vragen. Stem. Voer actie. Protesteer. Laat van je horen. Eis een wereld waarin de overheid keiharde grenzen stelt aan bedrijven en niet alles op het bordje van de consument wordt gelegd. Eis een overheid die opkomt voor het algemeen belang,  in plaats van het beschermen van de belangen van fossiele multinationals. Een overheid die al die initiatieven voor een andere economie maximaal ondersteunt en rugwind geeft. Eis een wereld waarin bedrijven dienstbaar zijn aan de samenleving, in plaats van andersom. Een wereld waarin we de natuur en kwaliteit van leven beschermen. En daar met elkaar en zonder schuldgevoel van kunnen genieten. 💚🌍

Klimaatactie

Terwijl alle VN-instanties waarschuwen dat we afstevenen op onontkeerbare klimaatontwrichting, gaat het publieke debat over welke acties wel of niet kunnen. Soep tegen een schilderij achter glas. Je vastlijmen aan een talkshowtafel. En de komende weken met de grote klimaattop in Sharm-el-Sheikh in het verschiet zal waarschijnlijk nog meer volgen.

Veel mensen -en vooral jongeren- lijden onder de dreiging van klimaatverandering. Een toekomst met extreem weer. Met droogte en daardoor honger en grote vluchtelingenstromen. Een toekomst waarin steeds meer diersoorten uitsterven en iconische ecosystemen, zoals de koraalriffen en kwetsbare regenwouden verdwijnen.

Maar ook nu al worden we wereldwijd geconfronteerd met de gevolgen van klimaatverandering. Kijk naar Pakistan. Naar de droogte en hongersnoden in de Hoorn van Afrika. Het gaat gruwelijk mis. En de klimaatactie die nodig is blijft uit.

Jongeren lijden onder machteloosheid: de machthebbers van nu -in de overheid en het bedrijfsleven- verpesten hun toekomst. En in die machteloosheid ga je op zoek naar manieren om je stem te laten horen.

Activisme. Protesten. Burgerlijke ongehoorzaamheid. Er is geen grote maatschappelijke verandering geweest zonder mensen die opstonden tegen onrecht. Rosa Parks. Mahatma Ghandi. De Chipko beweging. Allemaal bewegingen die tegen de bestaande machten en krachten in verzet kwamen. Maatschappelijke verandering afdwongen, de op dat moment geldende normen en waarden veranderden, wat vervolgens in de wet verankerd werd. Wetten zijn immers gestolde normen en waarden.

In een gezonde democratie is er ruimte voor vreedzaam verzet. En die ruimte moet er ook zijn op het moment dat je het doel misschien niet onderschrijft. De kern is vreedzaam, geweldoos en met open vizier. Geen geweld, vandalisme en intimidatie.

Een van de mooiste acties waar ik zelf ooit bij betrokken was, speelde in het regenwoud op Sumatra. Jonge Indonesische activisten ketenden zich vast aan de bulldozers die klaar stonden om het bos te verwoesten voor een palmolieplantage. Ontbossing die weliswaar legaal was, maar in
druisten tegen de mondiale noodzaak om klimaat en natuur te beschermen.

“Wanneer door de wetgever de kracht van wederzijdse beloften wordt gebroken, wanneer onrecht wordt vermenigvuldigd in plaats van verminderd, mogen burgers hiertegen in opstand komen”, schreef CDA-er Jan Prij in een mooi essay over Hannah Arendts’s visie op burgerlijke ongehoorzaamheid.

En die beloften -zoals vastgelegd in onze grondwet- worden gebroken. De overheid heeft een zorgplicht vastgelegd in artikel 21. En het gebrek aan serieus klimaatbeleid staat haaks op die zorgplicht. Jongeren wereldwijd voelen zich in de steek gelaten door de leiders die nu moeten opkomen voor hun toekomst.

De maatschappelijke discussie gaat nu over de vraag of en welke acties legitiem en effectief zijn. Cultureel erfgoed is immers niet de vijand in de klimaatcrisis. Kunst is zo kwetsbaar, en iedereen met liefde voor kunst en cultuur houdt z’n hart vast dat dit een keer mis gaat. Maar tegelijkertijd is het veel te makkelijk om die activisten zo maar weg te zetten. Door te blijven discussiëren over het middel verstomt de inhoud. De klimaatboodschap van deze organisaties zou juist op elke voorpagina moeten staan.

Hun schreeuw voor hulp moeten we ons aantrekken. De generatie die nu aan de knoppen zit, faalt het klimaat. We hebben nog maar een paar jaar om het roer radicaal om te gooien. Om voor de planeet te zorgen met de liefde en aandacht die we ook terecht hebben voor de meesterwerken van Van Gogh en Vermeer.

De asielhoofdstad van Nederland

Eens per uur gaat de bus. Op de halte staat een jonge vrouw met een witte hoodie, die ik gedurende dag door een paar keer zal tegen komen. De buslijn heeft maar een halte: het aanmeldcentrum Ter Apel. “De asielhoofdstad van Nederland’’ noemt een van de medewerkers van het IND het. De plek waar iedereen die in Nederland asiel aanvraagt de procedure moet beginnen. De afgelopen weken en maanden zeer negatief in het nieuws omdat honderden mensen in tenten moesten overnachten, met slechte sanitaire voorzieningen. “Ons eigen Lampedusa” stelde de burgemeester.

Vanuit Ter Apel moeten mensen doorstromen naar andere asielzoekercentra, maar die zitten overvol. Er zitten 13.000 mensen vast zitten in een AZC die allang door de procedure zijn en een ‘’status’’ hebben gekregen. Ze worden gekoppeld aan een gemeente die ze een woning moet aanbieden, maar dat stokt. Ondertussen moeten gemeenten 50,000 bedden gereed maken voor Oekrainse vluchtelingen. Die vallen onder een speciale Europese regeling -de tijdelijke richtlijn bescherming- en hoeven dus geen asiel aan te vragen. Hotels en vakantieparken zijn afgehuurd, maar ook veel sporthallen en andere tijdelijke plekken. Er schijnen duizenden bedden leeg te staan.

Als ik in Ter Apel aan kom worden de beruchte tenten net afgebroken. Er is plaats gemaakt in Hofje 5 voor de nachtopvang: voor iedereen die ‘s nacht aankomt of nog in de eerste dagen van de procedure zit. Op de centrale binnenplaats is een springkussen: het is meivakantie en ik zie veel gezinnen met kleine kinderen. Er zijn veel zorgen over de groep van alleenstaande minderjarige asielzoekers. Jongens en meisjes van 15, 16 en 17 jaar. Ze horen maar heel kort in Ter Apel te verblijven, en daarom wordt er geen onderwijs aangeboden. In praktijk kan het weken of zelfs maanden duren voordat er ergens plek is, en beschrijft de Kinderombudsman hun situatie als ‘’verwaarlozing’’.

Het contrast tussen hoe Oekrainers worden opgevangen en al die andere vluchtelingen is schrijnend. De gezinnen die uit Afghanistan zijn geevacuuerd. De vrouwen en kinderen uit Syrie die zich voegen bij hun man die na jaren van procedure nu een officiele vluchtelingenstatus heeft. Het kabinet heeft er doelbewust voor gekozen om voor de Oekrainse vluchtelingen alles apart te regelen. Waarom niet afspraken met gemeenten over alle vluchtelingen die onderdak, onderwijs en zorg nodig hebben? Waarom als overheid niet pal staan voor de hele groep? De empathie en medemenselijkheid die in de samenleving speelt omdat er een oorlog in Europa woedt, kan de staat bieden aan iedere vluchteling ongeacht afkomst. Binnenkort stemt de Kamer over ons voorstel om de noodwet die nu opvang voor Oekrainers regelt voor alle vluchtelingen te laten gelden.

Als ik langs de aanmeldbalie kom, zie ik weer de vrouw met de hoodie. Ze laat haar paspoort zien en begint aan de procedure. Ze heeft nog een lange weg te gaan.

Klimaatvertrouwen

Lam geslagen. Somber. Zo kan je je voelen na het nieuwste IPCC-rapport. Tienduizenden papers, honderden onderzoekers en één alarmerende conclusie: we moeten razendsnel de CO2-uitstoot terug dringen. De kans om de temperatuurstijging nog tot 1.5 graden te beperken, dreigt door onze vingers te glippen. En een warmere wereld is een wereld met meer oorlog en geweld. Een wereld met honger en droogte. Een wereld waarin zoveel dier- en plantensoorten het niet overleven.

Om nog een kans te hebben om gevaarlijke klimaatverandering te beperken, moeten we nu in rap tempo stoppen met fossiele energie. We moeten veel minder energie – en dus ook veel minder energie-intensieve producten- gebruiken, en zo snel mogelijk de omslag maken naar zon, wind en aardwarmte. Dit verhaal is niet nieuw. De IPCC-rapporten vertellen eigenlijk al jaren hetzelfde verhaal. Alleen de tijd die we hebben om de adviezen op te volgen, wordt steeds krapper.

En de machten en krachten die tegenhangen zijn sterk. De fossiele sector heeft een stevige lobby, en er spelen grote financiele belangen. Dat merk je ook nu tijdens de energie-crisis, veroorzaakt door de Russische inval in Oekraine. De druk om weer meer fossiele energie te winnen en om te investeren in fossiele infrastructuur is groot. Het is een fossiele reflex. Maar we kunnen niet nu klakkeloos Russische olie, gas en kolen vervangen door meer andere fossiele grondstoffen op te pompen. Dat staat haaks op de klimaatcrisis.

Als overheden en grote bedrijven zo weinig urgentie laten zien, dan kan je als burger, als consument, als individu, als mens daar flink moedeloos van worden. Want je kan de verwarming een paar graden lager zetten, vaker de fiets pakken, minder vlees eten, maar als je ziet dat de spelers met veel macht en invloed op het klimaat zo weinig doen, dan slaat dat lam. Dat maakt machteloos.

En toch, met iedere actie die we nemen, worden we sterker. Iedere keer als we proberen iets te veranderen en het lukt, dan sterkt dat ons vertrouwen. Dat we klimaatverandering kunnen aanpakken, dat we onze toekomst zelf kunnen vormgeven en de planeet voor toekomstige generaties kunnen beschermen. En dat vertrouwen hebben we hard nodig. Want alleen als we allemaal in actie komen vanuit het zelfvertrouwen dat we de toekomst van onze planeet niet overlaten willen laten aan de fossiele machten, verandert er ook echt wat. We hebben klimaatvertrouwen nodig.

Een maand verder

Een maand geleden werd ik weer geïnstalleerd als Kamerlid. Nadat ik in maart onverwachts niet werd herkozen, volgden zes woelige maanden. Als eerste opvolger op de lijst was de kans groot dat als GroenLinks mee deed in een kabinet, ik toch de Kamer in zou komen. Ik bleef betrokken bij de fractie in allerlei gesprekken over de formatie. Een rollercoaster volgde, maar toen in september duidelijk werd dat de oude coalitie gewoon weer ging formeren, gaf ik de hoop op. Ik zette de knop om en was bezig met hoe ik buiten de Kamer een groene, eerlijke samenleving kon aanjagen. Veel schrijven, gesprekken met inspirerende mensen. 

Totdat ik -terwijl ik spitskool stond de bakken dat ga ik nooit vergeten- een telefoontje kreeg van onze partijvoorzitter. Mijn collega Bart stapte op als Kamerlid. In een keer was alles wat ik zes maanden lang zo gemist had -een prachtig vak waar je echt het verschil kan maken op de onderwerpen waar ik al mijn hele leven aan werk- weer terug. Iedereen vroeg me in de weken die volgde: “ben je blij?”. Blij niet, daarvoor was er teveel gebeurd. Wel opgelucht dat ik weer mocht doen waar ik gelukkig van word, en waar ik ook nog lang niet klaar mee ben.

De dag na het spitskooltelefoontje sprak ik iemand die al heel lang op de fractie werkt, die zei “je komt terug in een andere baan”. Dat klonk overdreven maar nu na een maand kan ik zeggen: het is wel zo. We zijn een kleinere fractie, dus iedereen heeft een veel grotere portefeuille. Ik ben nu woordvoerder economische zaken, klimaat, justitie, asiel en migratie. Een enorme verantwoordelijkheid. Voor mij persoonlijk ook de twee onderwerpen waar ik de politiek voor in gegaan ben. Klimaatverandering en de vluchtenlingencrisis draaien om internationale solidariteit. Ik heb in de jaren dat ik in India en Indonesië werkte gezien hoe ongelijkheid en uitbuiting zo verweven zijn met alles wat wij consumeren en waar veel van onze welvaart op is gebaseerd. 

Het idee dat in de klimaatcrisis wij nog steeds zo’n groot deel van het resterende koolstofbudget opsouperen, ten koste van arme landen die het minst bijdragen aan klimaatverandering maar het hardst geraakt worden, vind ik onverteerbaar. We komen alleen uit deze crisis als we de onderliggende economische machtspatronen aanpakken die zorgen voor ongelijkheid en uitbuiting. 

Maar er zijn andere grote verschillen met de vorige periode. De samenstelling van de Tweede Kamer is volstrekt anders. Waar ik in de vorige periode nog wel eens een meerderheid op een groen onderwerp kon vinden met D66 en Christenunie, is er nu een brede rechtse meerderheid. Dat betekent dat zoveel groene en progressieve plannen weinig kans maken.

Afgelopen week had ik mijn eerste debat op Asiel en Migratie, en heb ik uren en uren in de plenaire zaal moeten luisteren naar wat die rechtse meerderheid betekent. De teksten van de PVV, die nu opbokst tegen Forum in nog radicalere, rechtse praat. Forum dat de parlementaire democratie schoffeert. Maar ook een minister die stelt dat Nederland geen narcostaat is, want anders “stond hier iemand met een exotische achtergrond – in de zin van afkomstig van een cocaïnebende uit een of ander ver oord.” Een staatssecretaris die zich niet wil uitspreken over het feit dat Nederlands hulpverleners op de Middelandse Zee 25 jaar cel dreigen te krijgen voor mensensmokkel. Een staatssecretaris die om 1 uur ‘s nachts na twee dagen debat het lot van een 8-jarig jongetje bezegelt door een motie van SP-collega Jasper van Dijk te ontraden. De ouders van het in Nederland geboren en getogen jongetje zijn een formulier vergeten in te vullen, en nu worden ze uitgezet. 

Toch ben ik optimistisch over waar de veranderkracht ligt. Als ik zie hoe de klimaatbeweging groeit. Hoe bij jonge mensen de aanpak van klimaatverandering het belangrijkste thema is waar wij als politiek voor staan. Afgelopen week een mooie presentatie van klimaatwetenschapper Heleen de Coninck, waarin zij stelde dat ons klimaatbeleid teveel een jacht op megatonnen is. Klimaatverandering aanpakken is een sociale transitie, waarin iedereen eerlijk meegenomen moet worden. In Glasgow waren de meest indrukwekkende speeches van al die mensen die nu al keihard geraakt worden door de gevolgen van klimaatverandering. Langzaam maar zeker begint het kwartje te vallen dat de aanpak van klimaatverandering niet een technologische fix is, maar dat het draait om klimaatrechtvaardigheid. 

Die beweging, daar krijg ik energie van. Die beweging verdient een stevige stem. Ik ben heel blij dat ik die stem mag zijn in ons parlement.

Hoop

De afgelopen weken was ik bij verschillende GroenLinks afdelingen waar de kandidaat Kamerleden zichzelf mochten presenteren. Samen met de andere kandidaat Kamerleden het land door. Voor mij ook een geweldige manier om de partij beter te leren kennen. GroenLinks Nijmegen, GroenLinks Roermond, GroenLinks Limburg, GroenLinks Rotterdam, GroenLinks Rotterdam, RozeLinks, GroenLinks Groningen Stad, GroenLinks Meppel: overal trof ik enthousiaste, betrokken mensen met goeie en ook kritische vragen. Een inspirerende discussie in Roermond over welke mogelijkheden die circulaire economie zou kunnen bieden voor Limburg. In Meppel een mooi gesprek over wat er de komende vier jaar nodig is om klimaatverandering te stoppen. In Nijmegen over de verduurzaming van de landbouw, en hoe boeren onze medestanders kunnen zijn om tot echte verandering te komen.

Maar het mooiste gesprek was wel in Groningen. Daar sprak ik een oude dame na afloop van een goeie discussie over gaswinning en de macht van de NAM. Ze was al jaren lid van GroenLinks, en daarvoor van de PPR. Ze had gedemonstreerd tegen kernwapens, en voor een groene en eerlijke wereld. En ze vertelde me dat ze soms treurig is dat de wereld er nu minder mooi voorstaat, ondanks alle inzet en al het activisme. We spraken over hoop, over verandering en optimisme. Opgeven is geen optie, want daarvoor staat er teveel op het spel. Of in de woorden van Alice Walker: “Activism is the rent I pay for living on this planet’’

Door de rookgordijnen de oplossingen zien

Ken jij ook van die cruciale momenten waarop alles ineens glashelder wordt? Ik had dit vorig jaar toen ik in Indonesië was en de alles verwoestende bosbranden uitbraken. Heel het land ontregeld, kinderen met ademhalingsproblemen, en meer broeikasgasuitstoot dan de hele economie van de VS. Die alles verstikkende rook symboliseerde voor mij de ramkoers van onze economie. We kappen, branden, plunderen de planeet, en zien door de rokende puinhopen niet meer de oplossingen voor een duurzame toekomst. Terwijl nu het écht spannend wordt met klimaatverandering en grondstof-schaarste, het cruciaal is om een heldere blik te hebben op hoe we problemen gaan aanpakken.

 

Die heldere blik op een groene en eerlijke toekomst heeft GroenLinks, en ik ben dan ook heel blij en vereerd met plek 9 op de kandidatenlijst van GroenLinks. Ik wil in de Tweede Kamer gaan vechten voor duurzaamheid. En daar wil ik jouw hulp voor vragen. De komende week stemmen de GroenLinks-leden voor de kandidatenlijst: zou je dit berciht willen delen met relevante contacten om mijn kandidatuur een steuntje in de rug te geven?

 

De afgelopen tien jaar heb ik bij Greenpeace gewerkt aan verduurzaming van handel, aan oplossingen voor klimaatverandering en ontbossing, en jaren in Azië gewoond en gewerkt. Nu wil ik aan de slag om van Nederland weer een koploper te maken op duurzaamheid.

 

Nederland is nu het vieste jongetje van Europa. Op duurzame energie en CO2-uitstoot bungelen we onderaan alle Europese lijstjes. Maar ook op andere gebieden neemt Nederland niet de verantwoordelijkheid voor de effecten van onze welvaart. Die bosbranden in Indonesië, maar ook de olievervuiling in Nigeria en de overbevissing van onze zeeën, zijn direct verbonden met de Nederlandse economie.

 

De komende jaren moeten we enorme stappen zetten om onze economie om te vormen, weg van fossiel en naar een duurzame en dus ook rechtvaardige samenleving. Daarbij heb je een sterke overheid nodig die kaders stelt en koplopers de ruimte geeft. Daaraan wil ik in de Tweede Kamer werken.

 

Ik sta voor die brede, groene en eerlijke agenda van GroenLinks, ik wil niet alleen tegen oude systemen pleiten, ik wil juist actief naar een andere aanpak toewerken. Ik ben voor samenwerking met pionierende bedrijven en burgers die de groene economie al helpen aanduwen. Ik heb ontzettend veel zin om aan de slag te gaan als Kamerlid om daar aan te werken. Meer informatie over mijn plannen en achtergrond staan op: http://www.suzannekroger.nl en ga graag in gesprek over hoe we de komende jaren gaan werken aan een groene agenda.

De komende weken mogen leden van GroenLinks stemmen over de kandidatenlijst. Zou je dit bericht in je netwerk willen verspreiden, om mij en mijn kandidatuur een steuntje in de rug te geven?